Wijlen 'King of Pop' Michael Jackson heeft veel betekend voor de (internationale) salsa dans scene. Een persoonlijk terugblik.
Een stukje geschiedenis
De eerste keer dat ik 'MJ dance' combineerde met salsa was samen met mijn vriend Allen Tromp op Curacao (1986). We hebben toen een choreo gemaakt voor de showgroep 'Los Chéveres' op het nummer 'Dame': een merengue versie van het liedje van MJ 'Don't Stop 'Till You Get Enough' (album 'Mudanza y Acarreo' van Juan Luis Guerra y su 440, uitgebracht in 1985). We hadden vanaf toen de smaak goed te pakken. En niet alleen wij. Jaren daarna, in 2001 (tijdens de 3de European Salsa Festival van Annetje Riel & Marlon Castillo), heeft de (Deense?) salsa showteam Swing Latino de groepswedstrijd gewonnen met hun spectaculaire salsa versie van 'Thriller'.
Johnny Vazquez
De 'Prins van de Salsa' Johnny Vazquez - 1 van de grondleggers van LA Style Salsa on1 - is duidelijk ook een fan van MJ. Hij heeft o.a. 2 salsa choreo's met MJ als thema bedacht. De eerste was een choreo waarin Johnny als Elvis Prestley en zijn 'partner in crime' Ramon Morales als Michael Jackson dansen (Skegness, Verenigd Koninkrijk, 2002). Daarna heb ik hem en zijn groep met hun 'Dangerous' salsa choreo zien optreden tijdens het Zurich Salsa Festival (2004). De volgende video is van 2006.
Er zijn veel Afro Latin dansers die hun dans carrières zijn begonnen omdat zij ontzettend geïnspireerd waren geraakt door Michael. Andersom liet MJ zich ook door salsa dansen inspireren. Je kunt 'the King himself' een stukje salsa zien dansen in zijn videoclip 'Blood on the Dancefloor' (1997, MJJ Productions) vanaf 3.37 minuten:
MJ bleef mij inspireren. In 2007/2008 heb ik de MJ dans demonstratie voor de cursisten van salsa dansschool Ambiente Den Helder mede bedacht. Deze heeft Orville Small later geperfectioneerd, waardoor de groep 2de werd tijdens de Dutch Open Salsa Championships van Mordechay Krispijn.
Michael Jackson salsa tijdens 'Serious Request' in Haarlem
Na 8 jaar tijd zijn Amanda, Uzzie, Aaron en ik weer samengekomen om de originele MJ Salsa demo van Ambiente nog 1 keer samen te dansen tijdens de viering van het 25 jarig bestaan van de dansschool. Na ons zeer succesvolle optreden is ons gevraagd om weer een show te geven op zondag 21 december tijdens Serious Request in Haarlem (in het WhyDonate café - Verwulft 11 - om 16.00 uur). Natuurlijk hebben we ja gezegd, ondanks dat een aantal van ons het fysiek amper redden ;)
Doneer gul en kom zondag (morgen) naar het WhyDonate café. Ga met ons daarna mee naar Kokonoches Latincafé (Smedestraat 35, vlakbij het Glazen Huis) om verse boerenkool met worst te eten. We gaan ook spelletjes doen, jij en je vrienden krijgen een spetterende animatie salsa workshop van Club Fiera, en we gaan natuurlijk lekker salsa, bachata & kizomba dansen!
Begin januari 2014 vroeg Nucita van Club Fiera mij om een nieuwe salsa danscursus te geven aan haar cursisten bij Kokonoches Latincafé in Haarlem. Maar ze zocht ook een nieuw concept en vroeg mij of ik ideeën had. Ze wilde een les met cool moves, musicality en styling in 1. En Nucita wilde ook een nieuwe naam voor de cursus. In een flits kreeg ik een ingeving en zei: "Salsa Masters!" "Maar dat kan een probleem worden, omdat de meeste cursisten van de hogere dansniveaus niet echt vergevorderd zijn," zei Nucita. "Dat is geen probleem," zei ik. "De cursus is voor cursisten met een semi gevorderd tot gevorderd dansniveau.!"
Later die avond ben ik blij naar huis gefietst terwijl ik allerlei ideeën met elkaar begon te combineren.
In 2013 werd de discussie over de ondergang van salsa steeds heviger. Ik was van mening dat salsa dansen achteruitgaat door:
1. Weinig kennis van de rijke dansgeschiedenis. Daardoor kunnen salsa docenten hun cursisten niet (meer) inspireren. Deze salseros en salseras kiezen steeds vaker om iets nieuws te gaan doen, zoals Kizomba dansen.
Ik moet eerlijkheidshalve vermelden dat de meeste salsadansers niet echt geïnteresseerd zijn in de dansgeschiedenis. Mijn 'Interactieve Afro Latin Dansgeschiedenis Bootcamp' verkoopt voor geen meter!
2. Weinig kennis over wat de salsa dansers en danseressen echt willen en nodig hebben. Na jarenlange discussies op verschillende salsa fora ben ik tot de conclusie gekomen dat salsadansers en danseressen voornamelijk willen stralen op de dansvloer. Daarom worden er aparte workshops en bootcamps gegeven in allerlei aspecten van salsa dansen zoals Ladies & Menstyling, Footwork (Pachanga!), Dips & Tricks en Musicality.
3. De economische crisis, waardoor dansscholen steeds minder willen samenwerken en voornamelijk bezig zijn om mee te gaan met de nieuwste hypes. Daardoor scholen salsa dansdocenten zich in een korte tijd om tot bachata en kizomba docenten, waardoor de kwaliteit van hun salsa zienderogen achteruitgaat.
Stilstand = Achteruitgang!
De salsa 'Master Series' is bedacht om de eerste twee redenen op te lossen. Voor het oplossen van de derde reden ben ik met een speciale werkgroep bezig waar jullie veel van gaan horen in de nabije toekomst :)
Aangezien ik best lang in de salsa dans scene meega heb ik veel (oude) videomateriaal van (inter)nationale salsa dansdocenten & performers die het moderne salsa (van zowel LA Style Salsa on1 als New York Mambo on2) hebben uitgevonden en ontwikkeld. En Kokonoches heeft een videoscherm waardoor ik beelden aan mijn cursisten kan laten zien. Toestemming wordt - indien nodig - aan de desbetreffende artiesten gevraagd. Zo was Edie - The Salsa Freak - laaiend enthousiast over het concept (ze wil zelfs een webinar houden), en vond Claudio Gomez het een hele grote eer.
DJ Willy vond het ontzettend goed dat ik ook iets doe om de algemene kennis van de muziek te vergroten. Ik heb hem verteld dat ik in het kader van Musicality alleen 1 nummer van een salsa artiest gebruik per les. Daardoor leren de cursisten deze muzikale artiesten ook kennen. Nucita heeft een Facebook pagina gemaakt waarop niet alleen de films van de danscombinaties staat, maar ook de links naar de videoclips van de nummers die ze hebben gehoord. En ze krijgen ook leesmateriaal, zoals de geschiedenis van 'Salsa Rechts Voor'.
Op 28 januari 2014 hebben Sunniva en ik de eerste dansles gegeven aan de 'Salsa Masters 1' cursisten. Ik werk om de week met Sunniva en Dianne.
De cursisten vinden het geweldig!
Sindsdien kreeg Nucita steeds meer inschrijvingen, waardoor mensen nog in het midden van het dansseizoen besloten om toch aan de cursus deel te nemen. Mede door deze succes besloot Nucita om een hele serie van deze danslessen in het leven te roepen.
Vanavond - vrijdag april 2014 - geef ik een gratis salsa 'Masters Series' workshop in Kokonoches, Smedestraat 35 in Haarlem. Dit doen we als promotie voor de vervolgcursus 'Masters 2' cursus (op de dinsdagavonden) en voor een nieuwe 'Master 1' groep (op de vrijdagavonden).
Ga jij dit nieuwe avontuur met ons aan? Dan zien we je graag vanavond om 20.00 uur in Koko.
Aan het eind van zijn bedank-speech heeft de zwarte regisseur van de Oscar winnende film '12 Years a Slave' - Steve McQueen - verteld dat hij de film niet alleen aan alle mensen opdraagt die slavernij hebben ondergaan, maar ook aan de 21 miljoen (!) mensen die vandaag de dag nog steeds in slavernij leven.
Wat heeft dit feit met Afro Latin dansen te maken?
De populaire Afro Latin danssoorten zoals salsa, maar ook de merengue, bachata, zouk en kizomba hebben allen de slavernijhandel in het VOC tijdperk als oorsprong. Terwijl ze onderdrukt werden hebben de slaven toch manieren gevonden om hun culturele erfgoed en religieuze uitingen te mengen met die van de overheersers. Dat hebben ze voornamelijk gedaan door de muziek en dans van de blanke kolonisten zodanig aan te passen dat er nieuwe vormen ontstonden.
Dat was toen. Maar is er ook slavernij in de huidige (globale) Afro Latin dansindustrie?
Jazeker!
Slaven van de eigen Onkunde
Op sociale media kun je veel voorbeelden lezen van feestorganisatoren, dansschoolhouders en entertainment bureau's die hun artiesten (bands, DJ's, dansdocenten, entertainers & performers) niet het van tevoren afgesproken bedrag betalen. En sommigen krijgen zelfs helemaal geen eurocent betaald! Dit komt omdat de afro latin circuit nog steeds heel erg 'zwart' is, en ook omdat men weinig met contracten werkt.
Slaven van de eigen Ego
Veel mensen die een volledige baan hebben werken in de afro latin entertainment als 'vrijwilligers'. D.w.z. dat ze bijna tot helemaal geen financiële compensatie krijgen voor hun diensten. Het voor de klas staan, spelen in een band, muziek draaien, optreden voor een danspubliek en het helpen promoten van feesten geeft hen (blijkbaar) genoeg voldoening.
Maar dit zijn niet de echte slaven...
De echte slaven zijn de professionals die mede door de gratis diensten van deze liefhebbers zich gedwongen voelen steeds minder te vragen voor hun eigen diensten. En doordat de professionals steeds bezig zijn om hun eigen inkomsten te redden ontstaat er als gevolg daarvan een verdere versplintering van de scene.
Internationaal
Veel internationale salsa festivals en congressen draaien omzet door artiesten die zelf hun vervoer en verblijf betalen om te kunnen stralen voor een (groot) publiek. Het geld verdwijnt in de zakken van de deze (gehaaide) organisatoren i.p.v. op de bankrekeningen van de hardwerkende artiesten.
De andere kant van de medaille...
Er zijn veel afro latin dansschoolhouders en feestorga's die hun feesten, dansworkshops, lessen en bootcamps voor een 'habbekrats' aanbieden. Dit doen ze voornamelijk om de steeds groter wordende concurrentie aan te kunnen. Feesten, festivals en congressen draaien daardoor veel verlies. Waarom blijven ze dan in dit vak? Omdat de prestige en de erkenning - liefde voor de dans en de muziek - hele grote 'ego-strelers' zijn. Het gevolg is dat een groot aantal organisatoren hun evenementen toch door laten gaan ondanks weinig voorverkoop. Niet alleen de orga's, maar ook hun artiesten lijden daaronder.
Dus, als je:
- 40 euro betaalt voor een salsa cursus van 10 lesuren,
- 25 euro betaalt voor een bootcamp van 3 uur of meer,
- 8 euro betaalt voor een feest met aan het begin een gratis dansworkshop, optredens van showteams en meerdere DJ's,
- 50 euro betaalt voor een (mini) festival met meerdere dansdocenten, DJ's en optredens,
- 15 euro betaalt voor een feest met workshop(s), DJ's en/of een (gerenormeerde) band,
denk dan aan Solomon Northup: de vrije man die in de film Twelve Years a Slave wordt ontvoerd en verkocht als slaaf. Hij vocht niet alleen om in leven te blijven, maar ook om zijn waardigheid te (be)houden.
Salsa dansdocent Roy Tweeboom vraagt zich af hoe het komt dat er geen balans te vinden is in de verschillende genres die tegenwoordig gedraaid worden op (salsa) feesten. Hij zegt verder dat hij als dansdocent voor een groot deel verantwoordelijkheid draagt voor het ontstane situatie. Roy vind het niet leuk om te moeten toegeven dat hij de afgelopen jaren geen moeite heeft genomen om zijn cursisten te verplichten om naar verschillende soorten muziek te luisteren tijdens zijn danslessen.
Roy gebruikte de romantische son nummer ‘Toda Una Vida’ ( = ‘Een Leven Lang’) als voorbeeld van een mooi nummer dat hij op geen enkele salsafeest gehoord heeft:
Commercieel Conservatief
Wat voor muziek werd er in salsa clubs gedraaid in de jaren ‘80 en begin jaren ‘90? Om te beginnen: er waren geen salsa feesten, maar ‘caribische’ en ‘latino’ feesten. Lees nu een korte, maar zeer gevarieerde playlist die ik heb gemaakt van de muziek waarop ik 3 keer per week op danste. Dit was eind jaren ‘80 t/m begin jaren ‘90 in Club Chique op de Rozengracht in Amsterdam: merengue, soca, kompas, kaseko, paramaribop, (Haïtiaanse) zouk, Cubaanse en Antilliaanse son montuno, slowjams, rock ballads, r&b muziek, bachata, bolero, latin pop en salsa.
Maar elke keer als er salsa werd gedraaid, dan stonden er ineens alle – en ik bedoel echt álle – blanke meisjes aan de rand van de dansvloer vol bewondering te kijken naar éen (of een kleine aantal) danskoppel(s) die met veel cubaanse draaitechnieken stonden te dansen…
Als gevolg van de groeiende aantal salsa cursisten die meer salsa wilden dansen kwamen aparte salsa feesten die voornamelijk door conservatieve salsa dansdocenten werden georganiseerd. De salsa dans scene heeft al vanaf het begin van haar globalisering salsa muziek uit de glorietijden van Fania Records omarmd. Eddie Torres werd door Tito Puente geïnstrueerd over hoe je op zijn muziek diende te dansen. En Eddie was gek op de muziek van Tito en de zijnen. Cuban Pete? Hetzelfde verhaal. Dit is muziek uit de jaren ‘60 en ‘70. En zo wordt de salsa muziek die vanaf de jaren ‘80 tot en met anno 2018 wordt geproduceerd in het algemeen niet op reguliere salsa dansfeesten gedraaid, uitzonderingen daar gelaten. De uitvinding van Salsa Romantica was handig alleen als middel voor salsa dansdocenten om danslessen te geven aan hun beginnende cursisten. Lees dit artikelover het ontstaan van Salsa Romantica en deze over Engelstalige Salsa https://www.supersalsa.nl/2018/03/03/ahh-booty-booty/ voor meer details.
Pragmatische Muzikanten
Veel salsa dansdocenten blijven nog steeds lekker ouderwets. Ze willen vooral de traditie met hun dans uiten. Persoonlijk vind ik dat een heel nobel streven. Maar ik vind ook dat we andere maatregelen moeten nemen als we willen dat de traditie de modernisering overleeft. Want wat mij opvalt is dat de meeste conservatieve salsa leraren geen andere (moderne) dansstijlen hebben geleerd. Misschien komt het door desinteresse en/of door een beperkte smakenpallet in muziek en dans? En aangezien de meeste salsa dansdocenten dit vrije beroep niet als hoofdinkomen hebben, kunnen ze zich hun dans filosofie ongehinderd voortzetten. Totdat ze ineens merken dat het een beetje een eenheidsworst begint te worden op de sociale salsa dansvloeren.
Dit gegeven is echter in schril contrast met wat de muzikanten doen. Zij hebben in het algemeen niets of weinig met traditie – of met het behoud van de integriteit van de muziek – wanneer ze hun creativiteit de vrije loop laten, of wanneer hun dagelijks brood willen blijven verdienen. De Nederlands Caribische ‘Ritmo Kombiná’ muziek betekent letterlijk ‘Gecombineerde Ritme’. Alle – en ik herhaal het nog een keer – ALLE muziek is een mix van 2 of meerdere (oude) muziekstijlen. Zo niet, dan is er of iets verandert in de samenstelling van de muziekinstrumenten die worden gebruikt, of in de verhoudingen waarin ze worden gebruikt. Bijvoorbeeld: Een tijd geleden had de clave een centrale rol bij salsa muziek die ook visueel was. Nu niet meer. Bij bachata hebben ze eerst de maracas door de guïra vervangen. Vervolgens hebben ze de boel versneld tot bachata dezelfde tempo had bereikt als de toen populaire merengue.. Daarna hebben ze de elektrische gitaar geïntroduceerd. Later hebben de Dominicanen die in de V.S. woonden bachata met R&B muziek gemixt. Reggaeton is populair bij de jeugd? Dus heb je nu salsaton, cubaton, merengueton, cumbiaton, etc. Is dat slecht? Misschien. Maar de grootste artiesten uit de afro latin muziekindustrie hebben geen moeite om te experimenteren met ‘crossovers’.
Check hier de mooie hit van Sergio George en zijn ‘Salsa Giants’ die ook bijna niet op salsafeesten wordt gedraaid. Goede salsa, de grootste artiesten die samenwerken en een mooie boodschap: ‘La cosa esta mala mala, te aseguro el que busca, encuentra!”. Vrij vertaald: “Het zijn slechte tijden, maar ik verzeker je dat wie zoekt zal vinden!
De Son aantrekkelijker maken voor jong publiek? Kan dat?
Volgens mij wel! Hier volgen een aantal ideeën:
We kunnen beginnen met salsa muziek te draaien tijdens de salsa danslessen en op salsafeesten die NU worden uitgebracht en die NU gedraaid worden op de latin radiozenders. Bijvoorbeeld FunX Latin of Latin FM. Dat is ook een reden waarom de bachata en de kizomba dance scene wereldwijd zo snel populair zijn geworden.
Ik vind dat de dansdocenten van nu zich moeten spiegelen in wat de (jongere) potentiële klanten bezighoudt. Dansen ze veel reggaeton en streetdance? Luisteren ze veel naar Top 40 muziek? Draai dan salsaton, salsa r&b en (salsa) remixen van liedjes die nu populair zijn op de reguliere radiozenders en op YouTube. Zie als voorbeeld deze demo op R&B muziek van een workshop die Randolph samen met Cinnamon hebben gegeven tijdens de Bonaire International Dance Festival van vorig jaar: https://www.youtube.com/watch?v=SQ74_wKbEgs ;
Begin met de normale salsa dans curriculum, en introduceer de ‘roots’ beetje bij beetje tijdens de cursus. Bijvoorbeeld: Tijdens de laatste les van de danscursus LA Style salsa on1 bij Latin Club Fiesta, Sizzling Salsa en Happy Salsa geven we een ‘toetje’: na de pauze krijgen de cursisten een korte introductie workshop in de basis danstechnieken van een andere dansstijl. Bijvoorbeeld: mambo on2, cha-cha-cha, bachata moderna, kizomba, cubaanse casino, rueda de casino of reggaeton. We kunnen hetzelfde doen v.w.b. de cubaanse son montuno, de danzon, de bomba, de plena, de afro cubaanse orishas, en nog veel meer (antilliaans) caribisch & Zuid Amerikaanse dansstijlen.
Salsa dansdocenten zouden al deze dansstijlen eerst zelf moeten beheersen. Of ze huren dansdocenten uit de andere disciplines in om workshops te geven.
Vervolgens moeten ze ook niet bang zijn om dansstijlen met elkaar te mengen, aangezien – zoals eerder gezegd – de muzikanten daar geen enkele moeite mee hebben.
Dus: Begin de cursisten salsa te leren op salsaton en op latin remixes van populaire liedjes. Combineer de dansstijlen zoals de muziek aangeeft. Dus salsa gecombineerd met reggaeton of streetdance dansmoves Neem ze vervolgens dansend bij de hand mee door de rijke geschiedenis van de afro (cubaanse) dansstijlen. Geef een moderne draai eraan. Gisteren zijn mijn vrouw en ik naar het museum ‘ ‘Ons’ Lieve Heer op Solder’ geweest in Amsterdam. Daar heb ik veel geleerd over de geschiedenis van het beleven en het belijden van de verschillende religieuze stromingen in Amsterdam en in Nederland vanaf de 16de eeuw. Maar daarnaast heeft de 130 jaar oude museum ook een heel modern onderdeel over tolerantie in onze moderne maatschappij. Daar kan de jeugd met verschillende religieuze overtuigingen direct in discussie met elkaar gaan. Hoofdthema: tolerantie (of het gebrek daaraan) van verschillende culturen en religies in Nederland anno 2018. Dat is een voorbeeld van het omgekeerde van wat ik zou willen zien bij salsa dansen.
Een van mijn grote voorbeelden is Mo Sahib: van Madeliefje naar Salsa Lounge tot Latin Village. Daarbij is er een evolutie geweest van alleen salsa tot een combinatie van salsa, latin, rumba, latin house en eclectische dans. Latin Village is nu de grootste latin dance festival van Europa!
Mijn droom is dat wij – salsa dansers – lekker kunnen dansen op alle muziekstijlen die tijdens Latin Village worden gedraaid! You CAN have your salsa cake, and eat it too.
En nu dat je mijn hele artikel hebt gelezen: kijk weer naar die eerste film, maar denk nu dat het echt gebeurt. Als je dat een leuk idee vindt, stuur me een PB of mail me op info@supersalsa.nl. Misschien kunnen we een groep vormen die de dromen van eclectische afro latin dansers werkelijkheid gaat maken!
Wat vind je hiervan? Kan het allemaal wel? Waarom wel of niet?
